[vc_row][vc_column][vc_column_text]
بهرهگیری از خلاقیت در مسیر تعالی، از اهداف سازمانهای متعالی است.
سرعت تغییر و پیشرفت درجوامع بشری امروز، سازمانهایی را می طلبد که این تغییرات را به موقع ادراک نموده و خود را با آن هماهنگ سازند.لذا ساختار، مدیریت کلان و نگرشهاي موجود در مديريت منابع انسانی، به سرعت تغييرخواهند نمود.
“پرورش خلاقیت ازعمدهترين تحولات سازمانهاي امروزي به ويژه درايران است.”
سازمانهای بزرگ به ویژه دولتی به دليل چند لایه بودن سلسله مراتب سازمانی، رفتار بروکراتیک، قرارگرفتن درموقعیت غير رقابتي، دشواري درتغییر سيستمهاي انگيزشي و عدم وجود سیاستهای جدی تشویقی، در پرورش مولفههاي خلاقيت بيش ازبنگاههاي خصوصي دچارضعف وكاستي ميباشند.
بهرهگیری از خلاقیت کارکنان دراین سازمانها نیاز به یک بازآفرینی دارد.بدین معنی که از طریق ايجاد تغییرات در اهداف، انگیزهها، مسئولیتها، ساختار وفرهنگ سازمانی، زمینه برای پرورش اين شاخصها فراهم مي آید.با عنایت به اهميت فرهنگ سازماني كه شامل مجموعهای از رفتارها، احساسات و مراودات روانی عميق است و نقش و جایگاه منابعانسانی در شکلگیری این فرهنگ؛برآنیم تا راهکارهای توسعه و تقویت شایستگی کارکنان را در حوزه خلاقیت ترسیم و تشریح نماییم.
تعریف خلاقیت
«به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد فکر یا مفهومی جدید (کایزر 1968)»
«داشتن توانایی یا قدرت ایجاد»
«فرآیندهای ذهنی که به راهکارها، اندیشه ها، تصورات، اشکال هنری، نظریات یا محصولاتی منتهی می شود که جدید یا منحصربفرد می باشند(فرهنگ پنگوئن درباره اصطلاحات روانشناسی)»
«فرآیند احساس مشکلات، نارسایی ها، کمبود اطلاعات، عناصر جاافتاده، موارد نابجا، حدس زدن و قاعده بندی فرضیه هایی درباره این نقایض، ارزیابی و آزمودن این حدس ها و فرضیه ها؛ تجدید نظر و تجدید ارزیابی احتمالی آن ها، و در نهایت انتقال نتایج به دست آمده (تورنس – Torrance، 1998)»
شش مرحله برای افزایش خلاقیت فردی:
- برای همخوانی، تلاش کنید.
- انگیزه های خود را متنوع سازید.
- از فعالیت غیر رسمی سود ببرید.
- مقداری فعالیت خودجوش را دنبال کنید.
- به وقایع غیر مترقبه روی گشاده نشان دهید.
- فرصت هایی را برای ارتباطات غیر رسمی ایجاد کنید.
سازمان ها در مسیر تطبیق خود با تغییرات، ناگزیر به تقویت فراگردهای خلاقیت هستند زیرا به مرور زمان، سازمان های غیر خلاق، از دور خارج یا مجبور به اصلاح رویه ها و سیستم های خودمی شوند.بی تردید تمامی افراد دارای استعدادهايی در بروز خلاقیت هستند، لیکن شدت و ضعف آن در شرایط گوناگون متفاوت است. بنابراین قابلیت بروز خلاقیت را نباید در انحصار كاركنان ارشد، مدیران یا افرادی خاص دانست. در واقع کنترل عوامل بازدارنده و عوامل بستر ساز در ظهور خلاقیت مهمتر از جستجوي استعدادهاي خلاق است.
عوامل موثر در بازگوسازی ایده های خلاقانه
برخی از عوامل فردی که باعث عدم تمایل افراد به بازگوسازی ایده های خلاقانه می گردند، عبارتند از:
- اعتماد بنفس و خود باوری
- منفی نگری درباره سازمان
- تعارض و اختلاف جدی میان پرسنل
- تمایل به همرنگی و همگونی با دیگران
- نگرش هاي بیش از حد کاربرد گرا میان پرسنل
- عدم اطمینان از حمایت مدیریت ارشد سازمان
- عدم دسترسی به اطلاعات موثق، شفاف و به موقع
- ترس از عدم موفقیت و نتایج استفاده از ایده خلاقانه
- عدم وجود فرصت در تکمیل سازی و بکارگیری ایده ها
- نا امیدانه نگریستن به ایده های خلق شده از سوی زیر دستان
- عدم اطمینان از معیارهای ارزیابی ایده های نو و منصفانه بودن آن ها
- بيش از حد درگير شدن در چارچوب ها، قوانین و مقررات حاکم بر سازمان
- نگرانی از عدم رعایت اصول مالکیت معنوی (پيرامون ايده ها، راهکارها و طرح ها)
- طرح موضوع با سایر کارکنان و در نتیجه بحث و مجادله و به انتقاد کشیدن ایده ها توسط آنان
نکات زیر برخی از روش های شکوفاسازی خلاقيت توسط سازمان را نشان می دهد:
- تقویت حس کنجکاوی و جستجوگری کارکنان
- ايجاد بستر و فرهنگ پذيرش تغيير در سازمان
- استقبال از شوخ طبعی و طنز پرداز بودن كاركنان
- ارزش قائل شدن برای افراد خلاق و سخت کوش
- تشويق ایده های نو و روحیه و اعتماد بنفس خلاقان
- تمایل مدیر به پذیرش ایده های کارکنان و عدم تمسخر ايشان
- توانمندی مدیران در شکوفا سازي استعداد های افراد سازمان
- ايجاد فرصت آزادانديشي و در نظر گرفتن زمان آزاد برای كاركنان
- اولويت دهي در شناسایی، تقویت و حفظ پرسنل خلاق و جذب كاركنان جدید
- اتلاق خلاقیت به عنوان یک ارزش اجتناب ناپذیر در شكوفايي و توسعه سازماني
- استفاده از طیف گسترده افراد با تجارب گوناگون و غیر یکسان در محیط سازمان
- طراحی سیستمی برای مدیریت ایده های سازمانی افراد در سطوح مختلف سازمان
- پشتیبانی از واحد تحقیق و توسعه فعال به عنوان یکی از ضرورت های اساسی در نهادینه سازی خلاقیت
- ايجاد امکان مشارکت برای افراد سازمان با این بینش که هر جا ذهنی وجود دارد، امکان خلاقیت هم هست.
- فراهم آوردن شرایطي که افراد با هم در تعامل بوده و در زمان های مشخصی با يكديگر ملاقات داشته باشند.
- آگاهي از زمانبر بودن خلاقیت سازماني و تعديل فرآيندها با صبر و حوصله و بهبود فرهنگ سازمانی از طريق آموزش مداوم كاركنان
- وجود روابط متقابل ميان اعضاي سازمان و افزايش صمیمیت و اعتماد (در فضاي باز و خلاق، تبادل اطلاعات موجب خلق ايده هاي تازه و خلاقانه مي گردد.)
ابعاد زیر در دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه هاروارد برای افزایش خلاقیت محل کار فیزیکی، مطرح گردیده اند:
- فضای کارکنان
- فضا برای بازتاب آرام
- محل تماس با مشتری
- مکانی برای تمدد اعصاب
- فضا برای بیان اظهار وجود
- قابل دسترس بودن، محل ملاقات غیر رسمی
- تنوع ابزار ارتباطی (مانند وایت بردها، تابلوهای اعلانات، ایمیل)
- محرک های فیزیکی (مانند کتاب ها، ویدیوها، کارهای هنری روی دیوارها و نشریات)
عوامل مهم و موثر در آهنگ پذیرش خلاقیت، سازگاری نسبی آن با باورهای فرهنگی نظام اجتماعی است. زیرا هنجارهای فرهنگی می تواند فرد را از پذیرش خلاقیت باز دارند.
بنابراین لازمست پرسنل و مدیران موارد فوق را به دقت مورد توجه قرار دهند و برای پیشگیری از عدم خلاقیت این اقدامات را صورت دهند.
شاخص های خلاقیت در افراد
داشتن خلاقیت در برخی منابع، خصوصیتی ذاتی معرفی شده است، لیکن تحقيقات تكميلي نشان مي دهد روش هایی برای تقویت آن وجود دارد.
خصوصيات كليدي و ویژگی های فردي اشخاص خلاق عبارتند از:
- خود انگیختگی
- توجه توأم به رویا و عمل
- تمایل به پیشرفت دائمی
- دارای قدرت انتخاب قوی
- داشتن اعتماد به نفس بالا
- تبحر در استفاده از قوای فکری
- میل به ریسک و مخاطره جویی
- دارای قدرت تخیل به نسبت برتر
- خوش بیني و امیدواري به آینده
- علاقمندي به تغییر، تحول و دگرگونی
- قدرت قوی در برقراری ارتباط با دیگران
- داراي نگرش سیستماتیک به پدیده ها
- استقلال و آزادی نسبی در فکر و عمل
- آزردگی از انجام کارهای روزمره و تکراری
- دارای انرژی لازم برای کار و تفکر طولانی
- درک سریعتر و صحیح تر از روابط بین پدیده ها
- داشتن بینش عمیق تر نسبت به محدودة زندگی
- انعطاف پذیری و نداشتن تعصب نسبت به تغییرات
- داراي توان فکر کردن و پرداختن به چند ایده در یک زمان
- جستجو گری برای انجام کارها با روش های غیر معمول
- دارای قدرت، پا فشاری و دنبال کردن ایده های خود (سِمِج بودن)
بر این اساس، شاخص های کلیدی زیر که در متون خلاقیت بیشتر مورد تاکید قرار گرفته اند، می توانند به عنوان محور در تقویت شایستگی خلاقیت کارکنان مورد توجه و تاکید قرار گیرند:
- قدرت تخیل
- اعتماد به نفس
- مخاطره جویی (ریسک پذیری)
- نداشتن تعصب بی جهت (شوخ طبعی)
- آزردگی از انجام کارهای تکراری (آزاد اندیشی)
- استفاده از روش های غیر معمول (پذیرش ابهام)
مطالعات نشان می دهد افراد توانمند در خلاقیت، ویژگی های مشخصی (اغلب مشابه موارد فوق) را در خود ایجاد و تقویت نموده اند که آن ها را در این شایستگی از سایر کارکنان متمایز نموده است.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
نظرات